Cumalızık Bursa’nın Yıldırım ilçesine bağlı şirin, bozulmayan Osmanlıdan kalmış bir köy.
2014 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine alınmış.
Erken dönem Osmanlı sivil mimarisi kullanılan köy, Uludağ’ın çevresine kurulan yedi kızık köyünden biri. O zamanlar dağ eteklerine kurulan köyleri tanımlamak için ‘kızık’ sözcüğü kullanılıyordu. Bir rivayet ise şöyle, Kızık köylerindeki köylülerin eskiden Cuma namazı için toplandıkları yer olması nedeniyle bu isimle anılır olmuş. Bu köylerden Cumalıkızık, Hamamlıkızık, Derekızık, Fidyekızık ve Değirmenlikızık olmak üzere beşi günümüze kadar ulaşmış. Aralarında orijinal dokusunu korumuş olan ise Cumalıkızık.
Cumalıkızık evlerinde kullanılan yapı malzemesi başta moloz taş olmak üzere, ağaç ve kerpiçtir. Evler rengarenk; sarı, beyaz, mor ve mavi renklerle badana edilmiş duvarlar, ilginç kapı tokmakları, küçük, taşlı, daracık sokakları benzersiz bir harmoni oluşturmuş.
Köy meydanında sizi tezgâhlar ve yöresel ürünleri satan köylülere ait tezgahlar karşılar. Oldukça renkli. Doğal köy usulü reçeller, salçalar, turşular, erişteler, tarhanalar, köy ekmekleri vs…
Meydandan yukarıya doğru yürüdüğünüzde Uludağ’dan gelen suyun köyün içinden aktığını göreceksiniz. Suyun kaynağına doğru gidip içmemek olmaz.
Cumalıkızık’da bir de yürüyüş parkuru var. Biz gidemedik ne yazık ki. Uludağ’ın eteklerinde yürümek ilginç olacak .
Son olarak köydeki Müzeyi ziyaret etmeden dönmeyin derim. 350 yıllık tarihi bir ev müzeye dönüştürülmüş; Cumalıkızık Etnoğrafya Müzesi Ve Sanat Evi .
Köyün geçmişine ait çeşitli eşyalar halk tarafından bağışlanarak XVIII.,XIX. Ve XX. Yüzyıla ait güzel bir koleksiyon oluşturulmuştur. Müzenin bahçesinde, sundurma ile örtülü kısımda at arabaları, şaraphane ”üzüm çiğneme teknesi”, dibek taşı, yalak, sütun başlığı bulunmaktadır. Müzede ev eşyaları, aydınlatma ve ısıtma araçları, mutfak eşyaları, tarım aletleri, silahlar, teknik araçlar, av malzemeleri, binek ve taşıma araçları bulunmaktadır
